30 minuten Webinars:
De supernova is niet een nieuwe ster, zoals we vroeger dachten, maar een stervende ster die in een voor mensen onbevattelijk grote explosie tijdelijk extreem veel licht geeft. De lichtkracht is in een paar dagen tijd 100 miljard keer de lichtkracht van onze Zon. Ontdek de oorzaak van deze explosie. Begrijp het hele proces van het begin tot het einde waarbij er uiteindelijk een supernovarestant (SNR) ontstaat en te zien is. Waar kun je met een telescoop mooie voorbeelden van supernovarestanten terug vinden. In het centrum van de SNR ontstaat een nazaat van de oorspronkelijke ster: de neutronenster, of een stellair zwart gat.
Sterren lijken menselijk bezien onveranderlijk aan de nachthemel te staan. Toch kent elke ster een wordingsgeschiedenis en een toekomst. Waaruit bestaat dit proces? Hoe weten we dat?
Sterren zijn niet altijd even helder. Zo kondigen astronomen aan dat de ster T Coronae Borealis (T CrB) in het zomersterrenbeeld Noorderkroon hoog aan de hemel voor september ineens zichtbaar wordt voor het blote oog. De ster wordt zo helder als de poolster. Dat gebeurt eens in de 80 jaar. Ook dit keer hebben de astronomen al weer de voortekenen gemeten. Het kondigt zich aan. Wil je een keer ervaren dat sterren niet altijd even helder zijn, dan is T CrB in 2024 je kans. Ontdek hoe dit sterrenbeeld er nu uit ziet en bekijk het opnieuw (of maak een foto) als het gebeurd is. Hoor welke ervaringen er de afgelopen eeuwen waren met deze ster. Dat betreft de mythologie maar ook de plotselingen helderheidsveranderingen. Begrijp wat er bij die ster op 3000 lichtjaar afstand gebeurt.
Ga het zien nadat je een alert kreeg vanuit het het Waarnemen (ImagineAbove) WhatsAPP kanaal.
De Zon staat voor jou aan de hemel en hoe meer hoe beter. Zeker in de zomer wil je daar buiten van genieten, maar wat is nu precies de Zon. De Zon is heet. Je mag er niet zomaar in kijken want dat is gevaarlijk voor je ogen, behalve bij de horizon dan. OK, de Zon is van gas, maar waardoor blijft dat gas bij elkaar. Gas gaat toch alle kanten op?
De Zon is een bijna perfecte gasbol; vergelijkbaar met een bal. Een bal is puntsymmetrisch. De bal ziet er aan de linkerkant hetzelfde uit als de rechterkant en de boven en onder en achterkant. Dat klopt alleen niet bij dat kleine ventiel. Dat is ook zo bij de Zon. De werking van de zwaartekracht van buiten naar binnen, en de kernfusie van binnen naar buiten zijn de oorzaak van die puntsymmetrie. Zolang er voldoende brandstof is in de Zon, gaat deze kernfusie maar door voor ons. De Zon is stabiel en gelukkig maar.
Toch heeft de Zon ook eigenschappen die niet puntsymmetrisch zijn. De zonnevlekken, maar ook de asrotatie zijn daar voorbeelden van. Dat moet dan een andere oorzaak hebben. Het duurt ongeveer 100.000 jaar voordat de warmte die de Zon in het centrum / de kern maakt, op de Aarde aankomt.
Tussen de explosies op het zonsoppervlak en de effecten die daarvan optreden op de Aarde zit het ruimteweer. Dat ruimteweer bepaald de risico’s op uitval van elektronica in satellieten; jouw navigatiesysteem (lees GPS), maar zelfs ook een complete energiecentrale. En ja het kan ook poollicht geven. Ook het KNMI houdt zich hiermee bezig in opdracht van de overheid. Ruimteweer is nog complexere materie dan de weersvoorspelling hier op Aarde zelf.
De kans op explosies op de Zon is afhankelijk van de zonnecyclus. In een periode dat de Zon rustig is, komen grote explosies die het ruimteweer bepalen niet veel voor. Maar in de eerste twee weken van mei 2024 waren er diversen per dag.
Dat ruimteweer wordt verder bepaald door het type explosie. Het is uit te rekenen of, en zo ja, wanneer die explosies aankomen. Soms zijn er diverse explosies na elkaar die gezamenlijk bij de Aarde aankomen en een gezamenlijk vergroot effect op de Aarde krijgen.
Kijk m.b.v. een Android APP wat voor weer het wordt op de Aarde.
De binnenkant van de Zon is mateloos complexe materie. Het is er super heet, waardoor het gas zich gedraagt als een plasma. Dat is een gas van geladen deeltjes. Met name in de convectiezone en de fotosfeer van de Zon is dit de bron van zonsexplosies als gevolg van de gasstromen die verward raken met het magneetveld van de Zon.
Je kunt niet onder de fotosfeer van de Zon kijken. Alles wat we weten van de binnenkant van de Zon is gebaseerd op computermodellen; het waarnemen van neutrino’s uit de kern van de Zon, en uit de wetenchap van de helioseismologie.
Tip: De ‘Summer school’: De puntsymmetrische hete gasbol is verplichte voorkennis die je op zak moet hebben. Het verhaal over de grote zonnevlekkengroepen geven frequenter poollicht begrijp je bijna helemaal.
- De Zon heeft een cyclus van 22 jaar (2 x 11). Aan het einde van het jaar 2024 zit de Zon weer op het maximum, waardoor er veel meer zonnevlekken, zonnevlekkengroepen en zonsexplosies zijn dan tijdens het zonnevlekkenminimum wat daar tussenin valt. Wat weten we wel van de bron van deze zonnecyclus.
Er zijn honderden sterren die niet altijd even helder zijn. Het is normaal dat dit gebeurt als een ster in de buurt van de horizon komt, maar dan is onze dampkring de ‘schuldige’ en niet de ster zelf. Algol is de ster die vanaf het najaar goed zichtbaar wordt in de avonduren. Er is geen beter voorbeeld van zo’n veranderlijke ster. De ster is makkelijk vindbaar met je ogen en het is geheel voorspelbaar wanneer de ster minder licht geeft. Je hoeft er menselijk bezien ook niet lang op te wachten.
- Onderwerpen die ter sprake komen zijn: Waar kun je de ster Algol vinden met je ogen dit najaar? Waardoor is deze ster niet altijd even helder? Waardoor zijn de helderheidschommelingen van deze ster zo voorspelbaar? Hoe weet ik wanneer de maxima en wanneer de minima zichtbaar zijn met mijn ogen? Hoe weet ik of ik een minimum of een maximum zie?
Veel van de mooiste objecten in het heelal zijn planetaire nevels. Bekende voorbeelden zijn de Ringnevel (M57) en de Halternevel (M27). Planetaire nevels ontstaan als een ster met een massa van een tot acht keer die van de zon aan het einde van haar levensfase haar buitenste gaslagen begint af te stoten. Die schil van gas kunnen we als lichtende nevel waarnemen. Charles Messier ontdekte in 1764 de eerste planetaire nevel, de Halternevel. De naam planetaire nevel werd pas later, in 1784, door William Herschel aan deze objecten gegeven. Wanneer ze met een kleine telescoop worden waargenomen, lijkt hun vorm namelijk op die van een planeet. Ondanks dat het stellaire gasnevels zijn, wordt Herschels benaming nog steeds gehanteerd. Inmiddels zijn er ongeveer 3.000 planetaire nevels in onze Melkweg bekend. Ook in andere sterrenstelsels zijn ze waargenomen.
Organisatoren: de 
