Hoe gevaarlijk is onweer?

Op de wereld zijn er altijd zo’n 1800 onweersbuien te gelijk. De wereld is alleen heel groot en de meeste onweersbuien bevinden zich binnen een band van 10 graden rondom de evenaar. En boven de poolcirkels onweert het bijna nooit. In Nederland onweert het gemiddeld 30 dagen per jaar en dan ook nog niet de hele dag, en het is ook best voorspelbaar. Dat geldt trouwens ook in Kampala in Oeganda. Daar onweert het 280 dagen per jaar.

Hoogste punt

Afgelopen zomer heb ik in de Kaukasus een uur lang in een vlak veld in flink onweer gelopen. Dan ben ik het hoogste punt van de omgeving en dus zoekt de bliksem mij op. Dat is niet handig, maar ik kan dit nog schrijven dus het is goed gegaan. Onweer kan levensgevaarlijk zijn. Je weet nooit wanneer de bliksem ergens inslaat. Volgens de weerdienst kan er 16 km verschil zitten tussen de regen en de inslag. Dus zodra je de donder hoort, is het al gevaarlijk buiten. Mijn moeder zij altijd: “Als je tot 10 kunt tellen tussen het licht en het geluid dan is het niet gevaarlijk”. Ik weet het nu nog. Het licht gaat met de lichtsnelheid en is gelijk bij jou, net als de ‘stroombuis’ trouwens. Als deze je raakt zal je het geluid nooit meer horen. Het geluid gaat met de geluidssnelheid en dat is ongeveer een kilometer in 3 seconde. Ofwel als het onweer op meer dan 3 km afstand is dan is het goed volgens haar. Onweer hoor je trouwens al op 10 tot 20 km afstand.

Vlak bij het water

Als het onweert is het heel gevaarlijk om in de buurt te zijn van water. Water is namelijk een uitstekende geleider en een blikseminslag in het water 100 meter verderop kan nog fataal zijn voor jou. De stroomsterkte in een bliksemontlading kan variëren van 100 Ampere tot 60.000 Ampere. Bij blikseminslag verdeelt de bliksemstroom zich in het water. Zelfs bij relatief kleine bliksemstromen kun je al in shock raken.

In het water

In het water ben je het hoogste punt in een stroom geleidend medium. Ik zou gelijk uit het water gaan als je het onweer hoort. Even voor de duidelijkheid: Je overleeft een elektische schok en de hitte niet. En anders raak je buiten bewustzijn en verdrink je ook. Je adem inhouden onder water helpt zeker maar ook dat is van korte duur. Als de bliksem dan op het oppervlak inslaat dan gaat de stroom als een cirkel van je af en niet het water in.

Vliegen

In principe is het ongevaarlijk om door onweer te vliegen. Wanneer de bliksem inslaat, vloeit de stroom door de metalen behuizing van het toestel en wordt netjes weggevoerd. De romp van het toestel werkt dan als een kooi van Faraday. Wel maakt de hitte van de bliksem soms kleine gaatjes in de romp van het toestel, wat op zich niet erg is. Vanwege de zware turbulentie en mogelijk ook schade door inslag van hagelstenen, zal een piloot toch altijd proberen de onweersbuien te vermijden.

Robert de Jong